زیباشناسی شر بررسی تطبیقی جایگاه شر در نگاه فردوسی و شکسپیر با توجه به داستان «ضحاک ماردوش» و نمایشنامۀ «مکبث»

در این نوشتار، درپی واکاوی دو اثر از دو زبان مختلف و از دو دوران مختلف تاریخی هستیم که بحث آنها یکی از دغدغه‌های دائمی بشر یعنی رویارویی با شر است: فردوسی از سویی و شکسپیر از سوی دیگر. ابتدا از نظرگاهی ساختارگرایانه به بررسی دو اثر خواهیم نشست و همسانی‌ها و تفاوت‌های زبان‌شناختی و ادبی متون را برمی‌شمریم و نشان می‌دهیم که دو اثر در سطح گفتمان روایت ساختاری مشابه دارند و ازمنظر نشانه‌شناسی نیز وجوه مشترک فراوانی به‌طور غیرمستقیم در هر دو اثر وجود دارد؛ آنگاه متن را از نظرگاه هرمنوتیکی تأویل می‌کنیم. آنچه در اینجا اهمیت ویژه‌ای دارد، نگاهی است که به شکلی متفاوت به مقولۀ ادبیات تطبیقی انجام می‌شود و آن وجود یک جبر زمانی در خلق آثار هنری است که در آن، مسئلۀ تکرار زمانی بیشتر توجه می‌شود تا مسئلۀ برخورد‌های بینافرهنگی دو ملت؛ تکراری که کم و بیش از مسائلی سرچشمه می‌گیرد که دغدغه‌های دائمی بشر در زندگی‌اش بر روی زمین است و تفسیرهای دگرگونه و متفاوت آدمی در پاسخ‌دهی به آنها و عدم دستیابی به این مهم. در این مقاله، دو اثر و جهان‌های آنها در روندی که به آن اشاره شد، ردگیری می‌شود و در بخش‌های پایانی مقاله، دربارۀ نگاهی ازلی/ ابدی (کیهانی) به مقوله‌های مطرح‌شده در زمان جاودانۀ آن بحث می‌شود.